Emotie en afhankelijkheid
AI-chatbots zijn ontworpen om op een natuurlijke manier met mensen te communiceren en daarin worden ze steeds beter. Ze spelen niet alleen in op jouw emoties, maar kunnen ze ook sturen en zelfs jouw manier van denken beïnvloeden. Terwijl deze technologieën steeds menselijker lijken, roepen ze vragen op over onze afhankelijkheid ervan: hoe veranderen ze jouw vermogen om zelf te leren en kritisch na te denken?
Emoties en AI
Stel je voor dat je een laptop hebt die niet alleen je taken efficiënt uitvoert, maar ook je emoties begrijpt en erop reageert. Dit concept, bekend als Emotion AI of affective computing, is niet langer science fiction. Deze technologie analyseert gezichtsuitdrukkingen en stemintonaties om menselijke emoties te interpreteren. Dit soort AI wordt steeds vaker toegepast chatbots, die als aanvulling op traditionele vormen van emotionele en mentale gezondheidszorg veelbelovend lijken. Onthoud echter dat AI-technologie voortdurend in ontwikkeling is en niet altijd perfect werkt.
Wist je dat taalonderzoekers van de Universiteit Groningen AI probeerden te trainen om sarcasme te herkennen? Ze gebruikten daarvoor onder andere quotes van Chandler uit de sitcom Friends, dé sarcast bij uitstek, en Sheldon uit The Big Bang Theory, die er zelf niets van begrijpt. Of zo’n sarcasmedetector ooit helemaal accuraat kan zijn, blijft onzeker.
AI-modellen zoals ChatGPT en Copilot beschikken niet over realtime emotieherkenning. Ze reageren empathisch op basis van internetdata. Daardoor kunnen ze verkeerde of misleidende informatie gebruiken én versterken.
Tegelijkertijd verschijnen chatbots in allerlei gedaantes, van therapeut tot virtuele geliefde, en dat brengt risico’s met zich mee. Zo voerde een techjournalist een verontrustend gesprek met Bing’s chatbot, zoals je hiernaast kan zien, en worden steeds meer Chinese vrouwen ‘verliefd’ op AI-bot DAN. Een ander voorbeeld is de documentaire Eternal you die waarschuwt voor startups die avatars van overledenen creëren zonder echte oplossingen te bieden voor mensen die rouwen.
AI kan je emotionele leven verrijken, maar het brengt ook risico’s met zich mee. Blijf kritisch en wees bewust van de grens tussen wat echt is en wat niet. Onthoud dat AI-modellen fouten kunnen maken. Zit je emotioneel in de knoop? Neem dan contact op met een professional, zoals een therapeut. Ook de (online) hulplijn Awel, het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) of de studentenvoorziening op je school kunnen je verder helpen.
Overmatige afhankelijkheid van AI
Als je te veel vertrouwt op technologie (overreliance) kunnen je eigen vaardigheden, kennis en zelfs menselijke contacten daaronder lijden. Virtuele assistenten zijn handig, maar jij moet de controle houden. Gebruik je generatieve AI-tools te vaak, dan verzwakt je vermogen om zelfstandig te schrijven, te analyseren en kritisch na te denken.
Werk je met GenAI-tools voor je opdrachten? Dan is het belangrijk om de beperkingen van deze technologie te kennen. Net als bij de zoekmachine van Google heb je een sterke basiskennis nodig om effectief te zoeken, relevante informatie te selecteren, kritisch te beoordelen en bij te sturen waar nodig.
AI kan je het idee geven dat je veel hebt geleerd, maar zonder die hulp merk je misschien dat je minder onthouden en begrepen hebt. Blijf daarom je eigen denkvaardigheden trainen om informatie goed te verwerken en toe te passen.